دانه های گیاهی یا بذرها، بخشی از گیاهان هستند که به منظور رشد و تکثیر آنها در طبیعت تولید شده‌اند. این بذرها حاوی ذخایر غذایی قابل هضم برای گیاهان هستند که آنها را در مراحل اولیه رشد و توسعه، تأمین انرژی می‌کنند. این دانه ها در انواع مختلفی از جمله غلات، حبوبات، دانه های روغنی و سایر گیاهان بومی یافت می‌شوند.

غلات مانند گندم، جو و برنج دانه های گیاهی هستند که برای تهیه نان، آرد، پلو و سایر غذاها استفاده می‌شوند. حبوبات نیز شامل نخود، لوبیا، عدس و عدسی هستند که به عنوان منبع پروتئین گیاهی مهم برای بدن انسان شناخته می‌شوند. دانه های روغنی مانند کنجد، آفتابگردان و کدو نیز برای تولید روغن و سایر محصولات غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

دانه های گیاهی حاوی مقادیر زیادی از پروتئین، فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که برای حفظ سلامتی بدن و تامین انرژی لازم برای فعالیت‌های روزمره بسیار حائز اهمیت می‌باشند. بنابراین، مصرف دانه‌های گیاهی به عنوان یکی از ستون‌های اساسی سبد غذایی افراد در سراسر جهان توصیه می‌شود.

انواع دانه های گیاهی که در سراسر جهان یافت می‌شوند بسیار زیادند. برخی از مهم‌ترین انواع دانه های گیاهی عبارتند از:

1. غلات: مانند گندم، جو، برنج، ذرت، سویا، ارزن و ارزن آویخته

2. حبوبات: مانند نخود، لوبیا، عدس، عدسی، ماش، لوبیا سبز و لوبیای مرغوب

3. دانه های روغنی: مانند کنجد، کدو، آفتابگردان، سویا، ذرت، کلزا، کنار، پنبه و نارگیل

4. سایر دانه های گیاهی: مانند زیره، کمون، تخم شاه بلوط، تخم گل سرخ، چیا، قره قاطی، اسفناج، سیر و سیب زمینی

هریک از این نوع دانه های گیاهی دارای ویژگی‌های خاص خود هستند و در مصارف مختلفی از جمله تهیه غذا، تولید روغن، داروسازی و موارد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

فرآیند تولید دانه های گیاهی شامل چند مرحله مختلف است که به طور کلی عبارتند از:

1. کاشت: در این مرحله، دانه های گیاهی در زمین کاشته می‌شوند. برای کاشت دانه ها، از بذر یا گیاهان بوته ای استفاده می شود. برخی از دانه های گیاهی مانند گندم و جو، به صورت نواری در زمین کاشته می‌شوند، در حالی که دانه های گیاهی مانند لوبیا، نخود و عدس به صورت دو نوع سلولی و بصورت ردیفی کاشته می‌شوند.

2. رشد: پس از کاشت دانه ها، آنها شروع به رشد می کنند. در این مرحله، گیاهان به آب، نور و مواد غذایی نیاز دارند تا بتوانند رشد کنند. این مرحله به مدت چند هفته تا چند ماه طول می کشد و به عوامل مختلفی مانند اقلیم، نوع خاک، و نوع گیاه بستگی دارد.

3. گلدهی: پس از رشد، گیاهان شروع به تولید گل می‌کنند. در این مرحله، آنترها و مهبان ها (قسمت‌های مخصوص گل) به دوشیبی تبدیل می‌شوند.

4. پخت و بذردهی: پس از گلدهی، دانه های گیاهی درون گل شروع به تکامل و رشد می کنند. در این مرحله، بذرهای گیاهی به اندازه کافی رسیده و آماده برداشت می‌شوند.

5. برداشت: در این مرحله، دانه های گیاهی به طور کامل رشد کرده و آماده برداشت هستند. در این مرحله، دانه های گیاهی به طور دستی یا با استفاده از دستگاه‌های خاص مانند کمپین، کمانچه و ماشین برداشت، برداشت می‌شوند. بعضی از دانه های گیاهی مانند آفتابگردان، کنجد و کدو به صورت دستی برداشت می‌شوند، در حالی که دانه های گیاهی مانند گندم و جو با استفاده از ماشین برداشت کنده می‌شوند.

6. خشک کردن: پس از برداشت، دانه های گیاهی باید خشک شوند. برای این منظور، دانه های گیاهی در دمای مناسب و به مدت زمان معینی در خشک کن ها قرار می‌گیرند تا رطوبت آنها کم شود.

7. پالایش: پس از خشک شدن، دانه های گیاهی باید پالایش شوند تا از شاخ و برگ های خشک و سایر آلودگی هایی که ممکن است در دانه ها قرار داشته باشند، جدا شوند. برای پالایش دانه های گیاهی از دستگاه هایی مانند سیف و ویبره استفاده می شود.

8. بسته بندی و ذخیره سازی: پس از پالایش، دانه های گیاهی بسته بندی و در ظروف مناسبی برای ذخیره سازی قرار می‌گیرند. برای جلوگیری از خراب شدن دانه ها در طول زمان، آنها باید در محیط خشک و خنک نگهداری شوند.

با انجام این مراحل، دانه های گیاهی به مرحله آماده شدن برای مصرف در صنایع مختلف، مانند تولید نان، شیرینی، آرد و غذاهای فراوری شده می‌رسند.